Okul yaşamına başlamamızla beraber hayatımıza giren sınavlar, dersle ilgili kazanımlarımızı görmek, bir üst öğretim kademesine geçmek, iş yaşamına katılmak gibi hayatımıza yön verdiğimiz çeşitli süreçlerde karşımıza çıkar. Yaşamımıza yön verme gücü sınavları kaygı yaratan bir unsur haline getirir.
Sınav kaygısının nedenleri kişinin yaşam deneyimlerine göre farklılık gösterir. Çalışma alışkanlıklarının etkili olmaması, sınavlarda alınan düşük notlar, bireyin kendine yönelik olumsuz düşünceleri, başkalarının düşüncelerine verilen önem, aile tutumları gibi birçok nedeni olabilir.
Peki sınav kaygısını nasıl tanırız? Sınav kaygısı, bireyin değerlendirilme durumunda olası düşük performans ve başarısızlık durumuna ilişkin duygusal, bilişsel ve davranışsal tepkileri olarak tanımlanabilir. Duygusal tepkiler, hızlı kalp çarpıntısı, kas geriliminin artması, mide bulantısı, karın ağrısı, önemli bir sınavdan önce iştahsızlık, uykusuzluk, titreme, elde terleme gibi belirtiler olarak deneyimleriz. Bilişsel tepkiler, performans kaygısı olarak görülür. Başarısız olacağım, yapamam, bunun için yeterli değilim gibi olumsuz düşüncelerin yarattığı etkilerdir. Performans kaygısı doğru okuma becerisini, okuduğunu anlama becerisini, önemli kavramları tanımlama becerisini kötü etkileyebilir. Davranışsal tepkiler, erteleme davranışının artması, zamanı yönetememe, öz denetim eksikliği, plan yapmakta ve planlı çalışmakta zorlanma gibi unsurlar oluşturur. Bu etkileri göz önüne aldığımızda sınav kaygısı yüksek olan bireylerde, sınav anında bildiklerini unutacak kadar heyecanlanma, dikkatini toplamakta ve odaklanmakta sorun yaşama, zaman algısında düşme, bilgiyi işlemede sorun yaşama düşük performans göstermelerine sebep olur. Fakat kaygı her zaman kötü değildir. Çünkü araştırmalar gösteriyor ki hiç kaygının olmaması da sınav performansının düşmesine sebep oluyor. Bireyin sınava hazırlanmasını sağlayan belirli düzeyde kaygıdır. Peki kaygımızı nasıl kullanırsak gücümüz haline gelebilir?
Sınav kaygımızı güç haline getirmek için öncelikle kaygımızı normal düzeye getirmeliyiz. Sınav kaygısını azaltmak için uygulanabilecekler şöyle sıralanabilir;
Kaygıyı bir güç haline getirmenin yolu ise onu nasıl kullandığınızda yatar? Araştırmalar gösteriyor ki yüksek kaygı yaşayan bireyler iki şekilde yol izliyor. Birincisi, kaygılarını daha fazla ders çalışmaya yöneltiyorlar ya da ikincisi, zaten yapamayacağım düşüncesi ile boş veriyorlar. Tahmin edilebileceği üzere kaygısını ders çalışmaya kanalize eden bireylerde başarılı olma düzeyi de artıyor.
Eğer sınav kaygınızı yönetmekte zorlanıyorsanız ve bireysel çabalarınızdan fayda göremediyseniz bir uzman desteğine başvurarak bu süreci daha iyi yönetebilirsiniz.
Kuzucu, Y.(2016). Küçükler için büyüklere. Ankara:Pegem Akademi.
Plotnik, R. (2009). Psikolojiye giriş. (Çev.:Tamer Genis). İstanbul: Kaknus Yayınları.
Ekim 16, 2023
Eylül 11, 2023
Eylül 10, 2023